Gezamenlijk gezag bij erkenning

Erkenning kind is ook gezag over kind?

Indien een kind niet tijdens een huwelijk of geregistreerd partnerschap wordt geboren, moet het kind tijdens de zwangerschap (de ongeboren vrucht) of na de geboorte worden erkend door de andere ouder om ook die ouder juridisch ouder van dat kind te laten worden. Met de erkenning van het kind komt de familie- en erfrechtelijke betrekking tussen het kind en de erkenner tot stand.

Erkenning brengt echter (nog) niet automatisch gezamenlijk gezag mee.

Ouderlijk gezag betekent dat de juridische ouders verantwoordelijk zijn voor de opvoeding en verzorging van een kind. De vrouw uit wie een kind wordt geboren heeft van rechtswege gezag, dus zonder dat zij daarvoor iets hoeft te doen. Het met een andere ouder uitoefenen van gezamenlijk gezag dient in situaties waarin men niet gehuwd is of geen geregistreerd partnerschap heeft te worden geregistreerd. Het registreren van gezamenlijk gezag vindt plaats in het gezagsregister bij de rechtbank.

Veel mensen zijn zich daar (onvoldoende) van bewust. Het levert in de praktijk met regelmaat problemen op.

Bijvoorbeeld wanneer partijen uit elkaar gaan en het gezamenlijk gezag niet tussen ouders geregeld is. Vaak is de bereidheid van de gezaghebbend ouder na het uiteengaan van partijen niet meer aanwezig om medewerking te verlenen aan het registreren van gezamenlijk gezag. Dat zet de andere ouder op enorme achterstand. Het gezamenlijk gezag kan in dat geval alleen door een rechter worden geregeld.

Een ander voorbeeld is als de gezaghebbend ouder besluit te verhuizen naar de andere kant van het land of zelfs naar het buitenland, zonder dat de andere ouder daarin enige inspraak heeft. En dit terwijl partijen soms al vele jaren samen hebben gezorgd voor de kinderen en feitelijk altijd uitvoering hebben gegeven aan gezamenlijk gezag maar dit nooit hebben geregistreerd.

Maar denk ook aan situaties waarin de gezaghebbend ouder komt te overlijden en er tijdelijk een gezagsvacuüm ontstaat omdat de andere ouder wel erkend heeft maar geen gezag heeft. Die ouder zal dan aan de rechtbank moeten verzoeken hem/haar te belasten met het gezag, in een situatie die op dat moment al verdrietig genoeg is vanwege het overlijden van de andere ouder.

Er ligt een wetsvoorstel dat mede met het oog op de belangen van het kind ertoe strekt de ongelijke positie van de niet-gehuwde/ niet-geregistreerde partner ten opzichte van de wel gehuwde ouder /geregistreerde partner weg te nemen. Daarbij wordt aansluiting gezocht bij de huidige samenleving waarin veel kinderen buiten een huwelijk of een geregistreerd partnerschap worden geboren. Het wetsvoorstel is al wel door de Tweede Kamer goedgekeurd, maar op dit moment nog niet door de Eerste Kamer. Onbekend is of en wanneer goedkeuring volgt en wanneer de wet van kracht zal worden.

Jolanda van Dam-Lolkema, september 2021

Update april 2022:

Op 22 maart 2022 heeft de Eerste Kamer het wetsvoorstel gezamenlijk gezag bij erkenning aangenomen. Het is nog niet bekend wanneer de nieuwe wet in werking zal treden. Zodra de datum van inwerkingtreding bekend is, zullen wij u hierover berichten.