Klagen? Vooral doen!

Als u een gebrekkige prestatie ontvangt (de door u gekochte zaak blijkt een technisch gebrek te hebben; het aan u gegeven financieel advies is onjuist; enzovoort), moet u tijdig klagen. Als u dat niet niet doet, verliest u uw rechten. U kunt dan bijvoorbeeld geen nakoming of schadevergoeding meer verlangen.

De wet zegt het zo (art. 6:89 BW):

De schuldeiser kan op een gebrek in de prestatie geen beroep meer doen, indien hij niet binnen bekwame tijd nadat hij het gebrek heeft ontdekt of redelijkerwijze had moeten ontdekken, bij de schuldenaar terzake heeft geprotesteerd.

Specifiek voor de koopovereenkomst kent de wet een vergelijkbare bepaling (art. 7:23 lid 1 BW), die wel wat uitgebreider is:

De koper kan er geen beroep meer op doen dat hetgeen is afgeleverd niet aan de overeenkomst beantwoordt, indien hij de verkoper daarvan niet binnen bekwame tijd nadat hij dit heeft ontdekt of redelijkerwijs had behoren te ontdekken, kennis heeft gegeven. Blijkt echter aan de zaak een eigenschap te ontbreken die deze volgens de verkoper bezat, of heeft de afwijking betrekking op feiten die hij kende of behoorde te kennen doch die hij niet heeft meegedeeld, dan moet de kennisgeving binnen bekwame tijd na de ontdekking geschieden. Bij een consumentenkoop moet de kennisgeving binnen bekwame tijd na de ontdekking geschieden, waarbij een kennisgeving binnen een termijn van twee maanden na de ontdekking tijdig is.

doel klachtplicht

De klachtplicht dient ter bescherming van de schuldenaar tegen late en daardoor moeilijk te betwisten klachten. De schuldenaar moet erop kunnen rekenen dat de schuldeiser met bekwame spoed onderzoekt of de prestatie aan de verbintenis beantwoordt en, indien dit niet het geval blijkt te zijn, dat eveneens met spoed aan de schuldenaar mededeelt.

onderzoeksplicht

De schuldeiser is daarom verplicht te onderzoeken of de prestatie gebrekkig is. Hoe ver die onderzoeksplicht reikt en hoe snel dat onderzoek moet worden verricht, hangt af van de omstandigheden van het geval. Eén voorbeeld: als de schuldeiser op grond van de inhoud van de overeenkomst erop mag vertrouwen dat de prestatie niet gebrekkig is, zal van hem minder snel een (voortvarend) onderzoek mogen worden verwacht. De schuldeiser mag immers in het algemeen afgaan op de juistheid van de mededelingen van de schuldenaar, zeker als die als geruststellend mogen worden opgevat.

wat is tijdig?

Maar wat is dan ‘binnen bekwame tijd’? Er is geen vaste termijn. Behalve bij consumentenkoop, in die zin dat als binnen twee maanden na de ontdekking van het gebrek geklaagd is, er tijdig is geklaagd. Of snel genoeg is geklaagd, hangt af van de omstandigheden van het geval. In het algemeen is enig onderzoek of beraad geoorloofd, ook omdat soms pas na enig onderzoek kan worden vastgesteld of sprake is van een gebrekkige prestatie. Belangrijk is of het belang van de schuldenaar is geschaad als gevolg van het verstrijken van de tijd totdat is geprotesteerd. Zo kan een erg late klacht toch tijdig zijn als ondanks de verstreken tijd de juistheid van de klacht nog deugdelijk kan worden onderzocht en beoordeeld. Dan zijn de belangen van de schuldenaar immers niet geschaad.

wat als de ander helemaal niet presteert?

En als de andere partij helemaal niet heeft gepresteerd? Dan geldt de klachtplicht niet. De Hoge Raad heeft dat in een uitspraak van 15 oktober 2021 bevestigd. Het ging om een geval waarin een advocaat een letselschadeclaim had laten verjaren door de verjaring van die claim niet te stuiten. De Hoge Raad overweegt dat op een dergelijk nalaten de overeengekomen prestatie te verrichten art. 6:89 BW niet van toepassing is. De klachtplicht ziet dus op gevallen waarin ondeugdelijk is nagekomen, niet op gevallen waarin in het geheel niet is nagekomen.

Peter van Dam, oktober 2021